In 2024 en 2025 herdenkt en viert Nederland 80 jaar vrijheid sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Voor Heerlen is dit een bijzonder moment, Heerlen werd op 17 september en Hoensbroek op 18 september 1944 bevrijd. Dit jaar starten we de nationale viering op 12 september, de dag waarop in 1944 het Limburgse dorp Mesch als eerste werd bevrijd door de geallieerden.
Viering en herdenking in Heerlen Vanaf september 2024 worden er diverse activiteiten georganiseerd om stil te staan bij de bevrijding en de vrijheid die we sindsdien hebben. Deze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door het Comité 4 en 5 mei Heerlen en Hartje Hoensbroek.
Activiteiten:
16 september: Bezoek van WOII-veteraan Kenneth Thayer (99 jaar)
Thayer bezoekt Heerlen, samen met vier Old Hickory officieren en familieleden van overleden veteranen. Iedereen is hierbij welkom.
16 september t/m 3 november: Expositie: 80 jaar Bevrijding Heerlen
Expositie in het stadskantoor, op de Geleenstraat 25 te Heerlen. Te bezichtigen tijdens de openingstijden van de publieksbalie.
17 september: Onthulling monument Bekkerveld
Van 18:45 tot 20:15 uur is de onthulling van een monument ter herdenking van de bevrijding van Heerlen.
Om 20:30 uur is er een documentaire en lezing in Royal, met originele beelden van de bevrijding van Heerlen.
21 september: Hoensbroek
Van 12:30 tot 17:00 uur is er een kranslegging bij het monument, klassieke autotour en muziek in Hoensbroek.
29 september: Herdenkingsdag
Om 13:00 uur is er een lezing door oud-stadshistoricus Roelof Braad in PLT (gratis tickets via PLT).
Om 14:40 uur is er een concert ‘The Armed Man’ door de Oratoriumvereniging Heerlen in PLT (tickets te koop via PLT).
Om 15:00 uur is de onthulling van de plaquette bij de Old Hickoryboom in Parc Imstenrade.
Herdenkingspin
Ter ere van 80 jaar bevrijding is er een herdenkingspin verkrijgbaar voor €3,50. Te koop bij onder andere boekhandel Van der Velden – Van Dam, DA-drogist De Caumer en wolwinkel Ut Bölke.
Programma en meer informatie Voor het meest actuele programma en meer informatie over de activiteiten, bezoek de officiële website: 4en5meiheerlen.nl.
Nieuw ontwerp Raadhuisplein vertelt het verhaal van Romeins Heerlen
Er is een nieuw ontwerp voor het Raadhuisplein. Een ontwerp dat naast aandacht voor groen, water en levendigheid vooral ook het verhaal van Coriovallum (Romeins Heerlen) vertelt. Met grote elementen, maar ook veel kleine, bijzondere details. Jordy Clemens, wethouder erfgoed en centrumontwikkeling: “Het heeft meer tijd gekost, maar nu ligt er een ontwerp dat ook echt past bij deze plek. Waar onze geschiedenis centraal staat: dat zie en voel je straks aan alles. Hier ga je op ontdekking naar de Romeinse elementen, spelen kinderen met water en tref je elkaar tijdens de lunchpauze. Maar daarnaast leent het plein zich ook voor een buurtfeest of als decor voor een bruiloft.”
Verwijzingen naar Romeins Heerlen Het Raadhuisplein ligt in het hart van de verbinding met de Coriovallumstraat (Brightlands-campus), Het Romeins Museum, Tempsplein en Mijnmuseum. Maar het ligt ook op de Via Belgica, de Romeinse heerweg die destijds Keulen via Heerlen met Tongeren verbond. Het kan dus niet anders dan dat die Romeinse geschiedenis centraal staat.Zo komen er bankjes afgestemd op Romeinse maten en vind je her en der inscripties en Romeinse figuurtjes die verwijzen naar Romeins Heerlen. Aan de kant van het raadhuis worden elementen gestapeld tot een tribune, die uitkijkt op een Romeinse vloer met afbeeldingen van belangrijke Romeinse Heerlense artefacten.
De vloer is tevens een fontein waar kinderen en ouders heerlijk kunnen spelen. Ook komt er een watergoot op het plein die verwijst naar de waterloop die de Romeinen aanlegden tussen de Caumerbeek en de Geleenbeek en waarmee het badhuis van water werd voorzien.Naast water is groen een belangrijke deel van het ontwerp. Er komengroene eilanden met (honing)bomen, middelhoge beplanting en grondbedekkers.
Keuze van de materialen Er is veel aandacht besteed aan de keuze van de materialen. Zo komt er een deel bestrating in natuursteen, die het plein samen met de honingbomen een Zuid-Europees gevoel geven. De bestrating is een combinatie van donkere en lichte materialen die passen bij de omgeving. Zo passen de lichtbeige tinten mooi bij de mergelstenengevel van het raadhuis.
Archeologisch onderzoek en planning Er ligt nu een voorlopig ontwerp dat op details nog nader wordt uitgewerkt. Op dinsdagavond 17 september wordt het ontwerp gedeeld met de buurt tijdens een informatiebijeenkomst. Eventuele opmerkingen en suggesties kunnen worden meegenomen in het definitief ontwerp, dat later dit jaar wordt vastgesteld. De bomen en struiken van het tijdelijke en experimentele Park Romana verhuizen naar hun definitieve plek waarna in de maanden november en december archeologisch onderzoek wordt gedaan. De uitvoering start in maart 2025, de opening is voorzien in de zomer van 2025.
Heerlen eert lokale oorlogsslachtoffers en verzetshelden met straatnamenplan
Op 17 september is het 80 jaar geleden dat Heerlen werd bevrijd. Ter ere van deze historische gebeurtenis heeft de gemeente Heerlen een bijzonder straatnamenplan ontwikkeld, waarmee vijftien nieuwe straatnamen worden toegekend aan personen en gebeurtenissen die nauw verbonden zijn met het verzet en de bevrijding tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het straatnamenpakket is niet alleen een eerbetoon aan de moedige verzetsstrijders, maar ook een blijvende herinnering aan de slachtoffers van het nazisme en de offers die zijn gebracht voor de vrijheid.
Lokale slachtoffers van het fascisme Met drie vernoemingen worden alle lokale slachtoffers van het fascisme geëerd en herdacht. Het gaat om het Alte Mutter Steinbachpad bij de Brunssummerheide, het Hendlichpad nabij de Welterlaan, en het Henriëtte Neterpad buiten Benzenrade. Het Alte Mutter Steinbachpad eert de matriarch van een prominente Heerlense Sinti-familie, waarvan verschillende leden door de nazi’s werden vermoord. Het Hendlichpad eert de nagedachtenis van het joodse gezin Hendlich, dat op de Coriovallumstraat woonde. Moeder Sure en vader Chil Fischer, voorganger van de joodse gemeenschap in Heerlen, werden net als hun 5 kinderen om het leven gebracht. Het Henriëtte Neterpad eert een joods meisje dat in Benzenrade onderdook, verraden werd en op 6 september 1944 in Auschwitz werd vermoord. Het pad ligt langs de weilanden waar Henriëtte ooit speelde en op loopafstand van de kapel van Benzenrade, waar ze ook herdacht wordt.
April/Mei Staking 1943 De stakingen van april-mei 1943 behoren tot de allergrootste Nederlandse verzetsdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naar schatting namen zo’n 500.000 mensen deel aan deze golf van verzet, waarin de Zuid-Limburgse Mijnwerkersstaking een hoofdrol speelde. Via heldhaftige telefonistes sloeg de verzetsvonk over vanuit de machinefabriek van Stork in Hengelo naar het kantoor van de Oranje Nassau I en de Staatsmijn Maurits. Op 30 april en 1 mei was de staking in de mijnbedrijven nagenoeg compleet. Honderden mijnwerkers werden gearresteerd, en 3 werden op 2 mei 1943 geëxecuteerd. Met nieuwe straatnamen wordt niet alleen de staking, maar ook de dappere telefonistes die vanuit elders in het land hielpen mijnwerkers te mobiliseren en de 3 vermoorde stakers geëerd. Naar de telefonistes Gré Hekket en Femy Efftink worden paden vernoemd bij het ON 1-terrein, en naar de stakers Meinardus Tempelaars, Reinier Savelsberg, en Servatius Toussaint paden in Heerlerheide en Hoensbroek. Verzetsvrouwen Naast Gré Hekket en Femy Efftink worden ook twee heldhaftige Heerlense verzetsvrouwen geëerd met straatnamen. Het gaat om voedvrouw Antje Bensen-Offermans en onderwijzeres Riek Okhuijzen. Antje Bensen hielp onder andere bij het transport van neergeschoten geallieerde piloten, hielp onderduikers, en voorzag het verzet van informatie over de bezetter. Voor haar verzetswerk ontving ze na de oorlog onderscheidingen van generaal Eisenhower, het Koninklijk Huis en de paus. Riek Okhuijzen was koerierster in het verzet, en hielp zo bij het verspreiden van illegale kranten en hulpmiddelen voor het verzet. Na de oorlog werd ze geridderd en was ze lange tijd een geliefd schoolhoofd in Welten. Bevrijding Tot slot worden ter gelegenheid van 80 jaar bevrijding ook geallieerde eenheden die een sleutelrol bij de bevrijding van Heerlen speelden geëerd. Het gaat om het 119th Infantry Regiment, 30 Infantry Division, bekend als “Old Hickory”, dat op 17 september 1944 Heerlerbaan en het centrum van Heerlen bevrijdde, en om het 743rd Tank Battalion, dat op dezelfde dag Welten, Benzenrade en Bekkerveld bevrijdde. Beide paden komen te liggen in Heerlerbaan. Op 16 september wordt het straatnaambord van de Old Hickory symbolisch in ontvangst genomen door Kenneth Thayer, een veteraan van diezelfde eenheid.
Wethouder Casper Gelderblom: “Deze straatnamen herinneren ons eraan dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, zeker niet in een tijd waar extremistisch nationalisme, discriminatie en antisemitisme weer opkomen. Het in leven houden van de verhalen uit de oorlog is juist daarom essentieel. Deze straatnamen verbinden ons met het verleden, en laten zien dat verzet en solidariteit ook vandaag de dag ongelooflijk belangrijk zijn. Met deze nieuwe straatnamen eren we niet alleen de getroffenen en helden van onze stad, maar we geven ook betekenis aan de plekken waar ze zich bevinden. Deze namen zijn een tastbare herinnering aan de moed en het doorzettingsvermogen van degenen die bijdroegen aan onze bevrijding.”
Onthullingen
Het komende jaar worden alle nieuwe straatnamen op gepaste wijze publiekelijk onthuld. Dit wordt gedaan in samenwerking met betrokkenen en eventuele nabestaanden. De gemeente zal in aanloop naar de onthullingen contact zoeken, maar betrokkenen en nabestaanden zijn ook van harte welkom uit eigen beweging contact te zoeken en eventueel suggesties te doen voor de inrichting van de onthullingen.
